Filosoof, bevliegeraar, trendwatcher....

Deze week had ik het genoegen om naar de bevlogen inspirator en filosoof Ruud Veltenaar te mogen luisteren. Hij gaf een lezing op de studiedag waar ik bij aanwezig was. De zaal zat vol met docenten, een kritisch publiek. Ruud denkt vooruit, leeft al gedeeltelijk in de toekomst, ook hij is kritisch. Hij spreekt over onderwijs vanuit een kritisch emancipatorische kijk op pedagogiek. De wereld verandert en wij moeten mee veranderen is zijn boodschap. Menselijke systemen zijn niet meer in balans met de natuurlijke systemen. Er is moed nodig om een toekomst te creëren met meerwaarde voor onze kinderen. De technologie is er al. De biomimicry bestudeert de natuurlijke systemen en kijkt dus af bij moeder natuur, waarna zij de technologie ontwikkelt die daarop is gebaseerd.
Zijn betoog past naadloos bij mijn opleiding ecologische pedagogiek.

Onderwijs zoals wij dat in Nederland op dit moment kennen is hopeloos achterhaald. We leiden niet op voor de toekomst. De wereld verandert in een enorm tempo. Nieuwe technologieën zorgen voor onbegrensde mogelijkheden. Mogelijkheden die de jeugd al ziet, maar waar de docent nog geen weet van heeft.  Op school leren de leerlingen nu dingen die eigenlijk totaal zinloos zijn als ze straks de maatschappij in gaan.
Kennis halen de leerlingen straks niet meer bij de docent, niet meer op school, zij halen hun kennis vanuit alle media, zij zoeken hun eigen kennisbronnen. Dit is zelfs al begonnen. De Maker Movement organiseert festivals waar je workshops kunt volgen die jij interessant vindt. Kunst, techniek, fashion of food, er zijn workshops voor iedereen. Jongeren komen in grote getale naar deze festivals. Daar willen ze wel leren, terwijl ze op school van alles doen behalve opletten.
Zijn docenten dan niet meer nodig? Jazeker, maar de rol zal veranderen. Door nieuwe technologieën worden we straks allemaal ouder. Een lang leven is fijn, of niet? Een lang leven is pas fijn als je gelukkig kunt zijn. Maar wat is geluk? Hoe worden we gelukkig? Daar bereidt school hen niet op, maar dat is wel waar het om zou moeten gaan. Maar kunnen we de leerlingen daadwerkelijk voorbereiden op de toekomst als wij die toekomst niet kennen? We moeten kijken naar meesterschap, zoals Veltenaar het noemt. Waar ligt de interesse en passie van de leerling? Wat zijn de kwaliteiten? Vandaar uit moeten we werken. Levenskunst moet een prominente plaats krijgen in het curriculum. Wanneer ben je gelukkig? Als je iets voor een ander kunt betekenen en als een ander iets voor jou overheeft. People, planet, purpose, dat is waar het om gaat.

Het onderwijs moet veranderen en misschien is de weg die we in gaan slaan niet de juiste. Dat is niet erg, falen bestaat niet, aldus Veltenaar. Van falen leer je het meeste. Blijkt dat het niet werkt, dan sla je weer een nieuwe weg in. Maar stil staan, is geen optie.

Geboeid luister ik naar deze inspirator, maar zo af en toe kijk ik de zaal in. Ik schrik van het publiek. Natuurlijk zitten er velen zoals ik gepassioneerd te luisteren, vooral de wat jongere docenten lijken op te gaan in de woorden van Veltenaar. Maar ik zie ook boze, soms verveelde gezichten. Twee stoelen verderop zie ik een dame zelfs slapen, of in ieder geval zeer demonstratief doen alsof. Verschillende docenten spelen met hun mobieltje. Docenten, het zijn toch net leerlingen! Wat doet dit met mij? Ik voel plaatsvervangende schaamte. Ik zie ineens waar het probleem ligt. Verandering is eng, je weet niet wat je moet verwachten. Veel mensen durven de verandering niet aan, stoppen liever hun kop in het zand. Verzinnen allerlei excuses waardoor verandering echt niet mogelijk is. Verschuilen zich achter het systeem. Jammer. Maar verandering begint bij jezelf, dus ik ga mij niet verschuilen. Ik ga de uitdaging aan!


Meer info:

http://www.ruudveltenaar.nl/
http://www.biomimicrynl.org/
http://amsterdammakerfestival.nl/over/maker-movement/